Profilaktyka chorób skóry – czerniak

Nowotwory złośliwe skóry to najliczniejsza grupa chorób onkologicznych. Czerniak najczęściej występuje u osób w wieku 24-60 lat, w Polsce rozpoznaje się go zbyt późno, 1 na 4 pacjentów umiera z powodu tej choroby. Wczesne wykrycie choroby daje ponad 95% szans na całkowite wyleczenie.

Czerniak to nowotwór złośliwy, powstający na skórze z komórek barwnikowych zwanych melanocytami. Podstawowym objawem są widoczne zmiany na skórze. Może pojawić się także w innych miejscach na ciele, również w obrębie ust, nosa i gałki ocznej. Najczęściej występującym jest czerniak powstający ze znamion barwnikowych, najcięższą postacią jest czerniak guzkowy.

Czynniki ryzyka:

• Jasny fenotyp skóry,

• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV (słońce, solarium),

• Poważne oparzenia słoneczne skóry, również w dzieciństwie,

• Czerniak skóry w rodzinie,

• Mnogie znamiona, oraz zespół znamion atypowych

SPF:

SPF (Sun Protection Factor) jest to wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Kremy z wysokim filtrem bezwzględnie powinny stosować dzieci, pacjenci po przeszczepach narządów, po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, oraz osoby ze skłonnością do występowania przebarwień i przyjmujące leki światłouczulające.

Rodzaje filtrów:

• niski 2-4-6 SPF;

• średni 8–10–12 SPF;

• wysoki 15–20–25 SPF;

• bardzo wysoki 30–40–50 SPF;

• ultra wysoki 50+ SPF.

Preparaty z filtrami powinno się stosować:

• przy ekspozycji na słońce przez cały rok;

• 15-20 minut przed wyjściem domu;

• co około 2-3 godziny w ciągu dnia;

• po wyjściu z kąpieli (np. w morzu lub jeziorze).

Należy pamiętać, aby przed szkodliwym promieniowaniem chronić nie tylko skórę, ale włosy, usta i oczy.

ABCDE samokontroli znamion:

Zmiany w obrębie znamienia, budzące niepokój onkologiczny, są określane jako reguła ABCDE- Freidmana i Rigela:

• A (ang. asymetry) asymetria, zmiana kształtu znamienia z okrągłej na niesymetryczną;

• B (ang. border) brzegi, poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia;

• C (ang. colour) czerwony, czarny lub niejednorodny kolor;

• D (ang. diameter) duży rozmiar, średnica znamienia powyżej 6 mm;

• E (ang. evolving over time) ewolucja, postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

Wykrywanie czerniaka na wczesnym etapie zaawansowania jest priorytetem w walce o zmniejszenie śmiertelności, dlatego regularnie wykonuj samobadanie. Warto jest sfotografować zmiany i porównywać ich stan po miesiącu, dwóch.

Profilaktyka

Czerniak złośliwy jest najbardziej podstępnym nowotworem skóry, dlatego ważne jest stosowanie kilku prostych zasad profilaktycznych:

• unikaj opalania się w godzinach 11.00-15.00;

• zwracaj uwagę na wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej kremów z filtrami i stosuj je przez cały rok (latem stosuj kremy z wysokim filtrem min. 30 SPF);

• noś czapkę, okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV oraz ubrania zasłaniające ciało (koszule z długimi rękawami, długie spodnie);

• zrezygnuj z solarium i lamp UV;

• wykonuj samobadanie znamion, jeżeli zauważysz niepokojące zmiany skonsultuj je z lekarzem.

• odżywiaj się zdrowo – wskazane jest spożywanie warzyw, owoców i nabiału.

Przed szkodliwym działaniem promieni UV należy chronić skórę nie tylko latem, ale również zimą.

Informacje na temat Poradni Dermatologicznej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Skale są dostępne pod adresem: https://przychodnia-skala.pl/przychodnia-rejonowa-w-skale/dermatologiczna/

Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych w ramach akcji Narodowego Funduszu Zdrowia – Środa z Profilaktyką