Codzienna profilaktyka otyłości

Rocznie z powodu chorób związanych z nadwagą i otyłością umiera ponad 2,5 mln osób na świecie. Aż 61% Polaków ma problem z nadmierną masą ciała. 21% kobiet i 28% mężczyzn choruje na otyłość. Otyłość to choroba, a nie problem estetyczny. Chorzy na otyłość narażeni są na ciężki przebieg choroby Covid-19. Aż 50% Polaków nie uprawia żadnego sportu.

Koncepcja Marca Lalonde’a wyróżnia 4 grupy czynników mających wpływ na stan zdrowia: styl życia (55%), środowisko życia (20%), czynniki biologiczno-dziedziczne (15%), organizacja opieki zdrowotnej (10%).

Styl życia jest głównym czynnikiem wpływającym na zdrowie człowieka i w szczególności obejmuje: sposób odżywiania, aktywność fizyczną, umiejętność radzenia sobie ze stresem, stosowanie używek, czy unikanie czynników ryzyka.

Otyłość to nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, które ma negatywny wpływ na zdrowie. Do określenia stopnia otyłości najczęściej stosuje się wskaźnik masy ciała (ang. BMI, Body Mass Index). Mechanizmy prowadzące do otyłości są złożone i wielokierunkowe. Wyróżniamy wśród nich czynniki środowiskowe, uwarunkowania genetyczne, elementy kulturowe, styl życia. Kluczowym w rozwoju otyłości jest długotrwałe zaburzenie bilansu energetycznego. Ma na to wpływ wiele aspektów:

• siedzący tryb życia i niedostateczna aktywność fizyczna połączona z nadwyżką energii pochodzącej z pożywienia;

• zwiększona gęstość energetyczna diety – tzw. „dieta zachodnia” – nadmierne spożycie tłuszczu ogółem, tłuszczów zwierzęcych, cukrów rafinowanych, żywności wysokoprzetworzonej;

• nieprawidłowe nawyki żywieniowe;

• zaburzenia odżywiania;

• czynniki psychologiczne (stres, napięcie emocjonalne, depresja);

• nieprawidłowe żywienie u kobiet ciężarnych;

• niewłaściwe żywienie w okresie niemowlęcymi i dziecięcym;

• rodzinne skłonności do otyłości oraz czynniki genetyczne (np. choroby);

• uszkodzenie jąder brzuszno-przyśrodkowych podwzgórza (otyłość pochodzenia podwzgórzowego);

• przyczyny endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy, zespół wielotorbielowatych jajników, hiperinsulinizm)

• przyjmowanie niektórych leków (np. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, sole litu, pochodne sulfonylomocznika, insulina, kortykosteroidy.

Profilaktyka:

1. Zdrowe żywienie

• Spożywaj regularnie 4–5 mniejszych posiłków dziennie, bazuj na żywności o niskim indeksie glikemicznym.

• Wybieraj produkty bogate w błonnik (warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych), kwasy omega-3 (olej rzepakowy i lniany, ryby, orzechy, pestki i nasiona), wapń (chude produkty mleczne), selen (orzechy brazylijskie, tuńczyk, łosoś, jaja kurze, ryż).

• Ogranicz spożywanie produktów wysokoprzetworzonych, wysokokalorycznych, bogatych w tłuszcze (szczególnie tłuszcze nasycone), sól kuchenną, cukier.

• Pij wodę, co najmniej 1,5 do 2 l na dobę.

2. Regularna aktywność fizyczna

• Zwiększ aktywność  fizyczną  i  wykonuj  regularne  ćwiczenia wzmacniające mięśnie.

3. Zdrowy i higieniczny styl życia.

• Ograniczaj stres, zadbaj o odpowiednią długość i jakość snu.

• Unikaj używek (nikotyna, alkohol, środki psychoaktywne).

Chcesz rozpocząć prawidłowe odżywianie? Pamiętaj o portalu https://diety.nfz.gov.pl/local/diet/login.php  

Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych w ramach akcji Narodowego Funduszu Zdrowia – Środa z Profilaktyką