Profilaktyka osteoporozy

Ponad 200 milionów osób na całym świecie dotkniętych jest osteoporozą, w Polsce na osteoporozę choruje ok. 2,8 mln osób, połowa zachorowań dotyczy osób w wieku 75-84 lata. Powoduje prawie 90% złamań nasady bliższej kości udowej oraz trzonów kręgów u kobiet i 70% u mężczyzn.

Osteoporoza to choroba cywilizacyjna, charakteryzująca się zmniejszeniem i osłabieniem struktury mineralnej kości, a w rezultacie zwiększoną podatnością na złamania. Częściej dotyka kobiet niż mężczyzn.

Wyróżniamy dwa rodzaje osteoporozy:

• pierwotna – występuje najczęściej, jest konsekwencją starzenia się układu szkieletowego. Rozwija się u kobiet po menopauzie oraz u mężczyzn w podeszłym wieku. Utrata gęstości mineralnej kości jest nieuchronnym procesem związanym z wiekiem.

• wtórna – jest wynikiem współistnienia innych chorób lub stosowania niektórych leków, może pojawić się w każdym wieku.

Czynniki ryzyka:

• wiek;

• niska masa kostna;

• niska masa ciała;

• przebyte złamanie bez istotnego urazu;

• przewlekłe leczenie glikokortykosteroidami obecnie lub w przeszłości;

• palenie papierosów i picie alkoholu;

• reumatoidalne zapalenie stawów;

• nieodpowiednia dieta, uboga w wapń i witaminę D;

• mała aktywność fizyczna;

• niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne;

Densytometia jest to badanie gęstości mineralnej kości (BMD). Jest bezpieczne i nie wymaga żadnego przygotowania. Badanie przeprowadza się zazwyczaj w odniesieniu do kości, które najczęściej ulegają złamaniu w przebiegu osteoporozy (szyjka kości udowej, odcinek lędźwiowy kręgosłupa, kości przedramienia, kości nadgarstka).

Profilaktyka:

Dieta:

Korzystne dla kości:

• mleko i produkty mleczne: kefir, jogurt sery twarogowe, żółte, feta – o obniżonej zawartości tłuszczu;

• owoce świeże i suszone (wszystkie);

• warzywa świeże i gotowane (zwłaszcza liściaste) sałata, rukola, jarmuż, brokuły, kapusta, kalafior, brukselka, kiełki, groszek zielony, nasiona roślin strączkowych. Warzywa warto jadać w postaci surówek z dodatkiem oleju rzepakowego lub oliwy;

• tłuste ryby morskie (łosoś, sardynki, makrela, śledź, szprotki, turbot, flądra) – świeże, mrożone, wędzone o małej zawartości soli;

• pieczywo razowe (graham, żytnie, orkiszowe, wieloziarniste) oraz kasze (gryczana, jaglana, jęczmienna), ryż i makarony pełnoziarniste.

Niekorzystne dla kości:

• przetwory mięsne (wędliny) konserwowane fosforanami, a także słone wędliny;

• szczawiany zawarte m.in. w szczawiu, szpinaku, rabarbarze i botwinie;

• nadmierne spożycie tłuszczów zwierzęcych – zwiększają wydalanie wapnia z organizmu i obniżają jego przyswajanie z przewodu pokarmowego.

Ruch:

Regularna aktywność fizyczna jest niezbędna dla utrzymania kości w zdrowiu. Powinniśmy poświęcić na nią co najmniej 30-60 minut dziennie w zależności od wieku. Zalecany przez ekspertów WHO program aktywności fizycznej seniorów, w którym bierze się pod uwagę ryzyko osteoporozy w tym wieku, powinien zawierać trzy elementy:

• ćwiczenia wytrzymałościowe – marsz, marszobieg, jazda na rowerze, nordic walking z intensywnością odpowiednią do stanu zdrowia i sprawności ogólnej ćwiczących;

• ćwiczenia siłowe – angażujące najważniejsze grupy mięśniowe tj.: brzucha, pleców, nóg i ramion;

• ćwiczenia rozciągające, równoważne i koordynacyjne;

Dobrze zaplanowany trening zmniejsza ryzyko złamań kości. Mocne mięśnie stabilizują znacznie postawę ciała i eliminują ryzyko upadku, a tym samym złamań osteoporotycznych.

Dla kobiet, szczególnie zagrożonych osteoporozą, opracowany został Program Koordynacji Profilaktyki Złamań Osteoporotycznych.

Skierowany jest do kobiet:

• w wieku 50–70 lat;

• nie leczących się na osteoporozę;

• u których wcześniej nie została zdiagnozowana choroba.

Szczegółowe informacje o programie oraz  ośrodkach  realizujących badania znajdziesz na stronie:

https://pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne/profilaktyka-osteoporozy

Gdzie szukać poradni leczenia osteoporozy:

https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/PrzychodnieSpecjalistyczne

Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych w ramach akcji Narodowego Funduszu Zdrowia – Środa z Profilaktyką